Gerelateerd
Lees onze meest recente artikelen, onderzoeken en columns op het gebied van seksuele gezondheid en rechten.
Met de cijfers van Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), die vandaag naar buiten zijn gekomen, weten we hoeveel zwangerschapsafbrekingen er in 2023 in Nederland hebben plaatsgevonden. IGJ verzamelt elk jaar het aantal abortussen, binnen hoeveel weken van de zwangerschap, in welke leeftijdsgroepen en welk type behandeling. Tot 2022 zat het aantal abortussen gemiddeld rond de 31.000. In 2022 zagen we voor het eerst een stijging van 4560 zwangerschapsafbrekingen. Die stijging zet in 2023 door, met een stijging van 3720 abortussen. Het totaal aantal zwangerschapsafbrekingen in 2023 komt daarmee uit op 39.332.
De meeste zwangerschapsafbrekingen vonden plaats in de leeftijdscategorieën 30 t/m 34 jaar en 25 t/m 29 jaar. Veruit de meeste zwangerschapsafbrekingen vonden ook in 2023 plaats in het eerste trimester (87%). Het aantal buitenlandse vrouwen dat in 2023 in Nederland een zwangerschap liet afbreken, is nagenoeg gelijk gebleven.
Verklaring geven lastig
Op basis van de huidige cijfers is het lastig een verklaring te geven voor de toename van het aantal abortussen in Nederland. De abortusregistratie geeft namelijk zeer beperkte informatie over de kenmerken van de vrouwen. Ook kunnen we uit de abortuscijfers niet opmaken of en welke anticonceptiemethode er voorafgaande aan de zwangerschap is gebruikt en of deze methode correct is gebruikt. Momenteel doet Rutgers onderzoek naar het anticonceptiegebruik van vrouwen voorafgaand aan een abortus. Deze resultaten worden begin december 2024 verwacht en zullen meer inzicht geven in het anticonceptiegebruik van vrouwen die een zwangerschap lieten afbreken, evenals wat er mogelijk mis is gegaan met het anticonceptiegebruik en hoe groot de kans op een zwangerschap door hen werd ingeschat.
Anticonceptiegebruik in Nederland
Van de vrouwen van 18 tot en met 49 jaar, die ooit vaginale seks hebben gehad, gebruikt 59% in 2023 een anticonceptiemiddel. Het gebruik van de anticonceptiepil is de afgelopen zes jaar onder deze vrouwen afgenomen van 30% naar 24%. Het spiraaltje werd juist populairder: dit aantal is gestegen van 17% van de vrouwen in 2017 naar 21% in 2023. Van de vrouwen die geen anticonceptiemiddel gebruiken, geeft een op de drie aan dat dit is omdat ze geen hormonen willen gebruiken. Dit blijkt uit de Monitor Seksuele Gezondheid van Rutgers, in samenwerking met RIVM en CBS. Uit aanvullend onderzoek naar het gebruik van zogenaamde natuurlijke methoden door Rutgers blijkt dat 14% van de seksueel actieve jonge vrouwen een dergelijke methode gebruikt om een zwangerschap te voorkomen.
Uit de cijfers van IGJ blijkt dat meer vrouwen anticonceptie voorgeschreven hebben gekregen na een zwangerschapsafbreking. In 2023 was dit 44% van de vrouwen, in 2022 was dit bij 40,5% het geval.
Een onbedoelde zwangerschap kan iedereen overkomen
Ook wanneer je anticonceptie gebruikt kun je onbedoeld zwanger raken. Omdat een onbedoelde zwangerschap iedereen kan overkomen, zouden we wat ons betreft niet het aantal abortussen moeten problematiseren. Iedere vrouw mag zelf beslissen of en wanneer ze zwanger wil worden en hoeveel kinderen ze wil krijgen. Vrouwen (en hun partners) maken hierin een weloverwogen keuze.
Betrouwbare informatie over anticonceptie
Daarnaast is het belangrijk dat mensen nadenken over hun kinderwens als ze seks hebben. Als mensen nadenken over de kans dat ze zwanger raken of iemand zwanger maken, kunnen ze bepalen of ze dit risico willen lopen of niet. Dit geldt voor vrouwen, maar ook voor mannen. Als iemand op dit moment geen kinderwens heeft is het belangrijk dat er goede, betrouwbare en volledige informatie beschikbaar is over de verschillende anticonceptiemethoden en vruchtbaarheid. Deze informatie is o.a. te vinden op anticonceptievoorjou.nl en voor jongeren (13+) op sense.info. Zodat vrouwen (en hun partners) weten welke opties er zijn om zich kunnen beschermen tegen een ongewenste zwangerschap.
Tegenwicht bieden aan misinformatie
Rutgers zet zich sinds jaar en dag in voor het voorkomen van onbedoelde zwangerschappen en voor toegankelijke abortuszorg. Rutgers biedt betrouwbare informatie over anticonceptie online, maar we zien ook dat er op sociale media als TikTok veel sturende en soms onjuiste informatie rondgaat. Waarbij hormonale anticonceptie veelal wordt afgeraden en vruchtbare dagen methoden juist worden gepromoot. Het is belangrijk om tegenwicht te bieden aan gekleurde en feitelijk onjuiste informatie.
Afgelopen september riepen experts bij Rutgers, Karin van der Velde en Ingvil de Haan, het kabinet op in de Volkskrant om het tegengaan van misinformatie onderdeel te maken van de landelijke aanpak onbedoelde en ongewenste zwangerschap.
Als we ook in de toekomst onbedoelde en ongewenste zwangerschappen willen voorkomen, is het essentieel dat er wordt ingezet op het tegengaan van misinformatie en het verstrekken van goede en betrouwbare informatie.