Verdiepende sessies
Het genderdebat in de media
Movement building: waarom moeilijk doen als het samen kan?
Hoe werkt beïnvloeding?
Slim, snood en schaamteloos: hoe gebruik je social media tegen de antigenderbeweging?
“Positiviteit en openheid vormen het hart van Rutgers’ benadering van seksualiteit en reproductieve gezondheid. In een wereld waar de druk op deze essentiële mensenrechten toeneemt, is het meer dan ooit belangrijk om vast te houden aan deze kernwaarden,” zo opent directeur van Rutgers Marieke van der Plas, Rutgers Dialoog: De strijd om seks anno 2023. “Wereldwijd staan seksuele en reproductieve rechten onder druk. In Uganda is een van de meest restrictieve anti-LHBTIQA+ wetten ingevoerd en ook in Europa zien we een verontrustende verschuiving.”
Landen als Spanje, Hongarije en Polen tonen een toenemende weerstand tegen gendergelijkheid en LHBTIQA+ rechten: “Het feit dat bijna 30% van de Europese Parlementsleden tegen deze rechten is, illustreert de urgentie van de situatie. Maar in Nederland is de situatie niet veel anders.” Tijdens de ‘Week van de Lentekriebels’ werd veel desinformatie verspreid over seksuele vorming en Rutgers zelf werd zelfs bedreigd. Dit is een aanval op onze kernmissie en heeft een directe impact op het werk dat we doen. “Wat we nu zien is geen geïsoleerd incident, maar deel van een bredere anti-rechtenbeweging. Deze beweging bestaat uit een coalitie van complotdenkers, fundamenteel religieuze groepen en radicaal-rechtse organisaties. Ze zijn goed georganiseerd en goed gefinancierd, en hun doel is duidelijk: “het terugdraaien van vooruitgang op het gebied van seksuele en reproductieve rechten. Tegelijkertijd is het belangrijk dat ouders en verzorgers met hun vragen en zorgen terecht kunnen bij scholen, instanties en organisaties als Rutgers. Zij moeten gehoord worden en niet weggezet worden als een anti-rechtenbeweging.”
Collectieve strijd
Als antwoord hierop zet Rutgers zich in voor onderzoek en actie. Door het organiseren van bijeenkomsten om kennis en ervaringen uit te wisselen en ontwikkelen van materialen om collega’s praktisch te ondersteunen. Het is een collectieve strijd: “We kunnen de strijd niet in ons eentje aangaan. De anti-rechtenbeweging wordt gefinancierd door rijke organisaties en bedrijven. Die hebben dan misschien wel veel geld, maar wij hebben elkaar.”
Cruciaal in de strijd
De rol van jongeren is cruciaal in deze strijd: “Zij zijn degenen die het meest direct worden beïnvloed door deze verschuivingen en hebben een unieke kijk op hoe we hun leeftijdsgenoten kunnen bereiken.”
In deze tijden van polarisatie blijft Rutgers onwrikbaar in zijn toewijding aan positiviteit, openheid, en het verdedigen van seksuele en reproductieve rechten voor iedereen.
De anti-rechtenbeweging: helaas geen bui die overwaait
Weet met wie je te maken hebt. Dat zei Neil Datta over de anti-rechtenbeweging. Die is in opmars. Maar er is een manier om tegenstand te bieden.
“Nederland deed het heel goed op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, totdat het hier ook openbarstte. Dat was heel goed te merken tijdens de week van Lentekriebels”, zegt Neil Datta, directeur van het European Parliamentary Forum. “Ik woon zelf in Brussel en daar zag je hetzelfde. Daar gebeurde niets en ineens stonden zes scholen onder druk die lesgeven in reproductieve rechten.” Helaas, zegt Datta, is de anti-rechtenbeweging geen tijdelijk iets, ‘het is geen bui die overwaait’, we moeten er mee leren omgaan..
Volgens Datta, die een college gaf over de anti-rechtenbeweging is het daarom van groot belang te snappen met welke hoofdrolspelers organisaties als Rutgers en het COC te maken hebben. “Je moet weten wíe het zijn en wat hun agenda is.”
Financiering
Voor Datta, die tijdens de coronapandemie veel onderzoek deed naar de financiering van de anti-rechtenbeweging, is het budget de afgelopen jaren alleen al in de Verenigde Staten verviervoudigd “tot wel 120 miljoen dollar nu.” De beweging maakte de afgelopen jaren een professionaliseringsslag, er is steeds meer geld beschikbaar en ze opereert bovendien internationaal. “In Nederland werkt de beweging ook internationaal. De financiering is dat ook.”
Effect dempen
Datta heeft drie belangrijke tips voor organisaties als het COC en Rutgers om meer vat te krijgen op de beweging. “Belangrijk is dat er moet worden begrepen welk spel er gespeeld wordt. Daarom moeten we weten met welke partij we te maken hebben. Is het een religieuze organisatie, is het een politieke partij, is het een nieuw opgerichte universiteit?” Volgens Datta is het daarnaast belangrijk om duidelijk te hebben welk doel er moet worden gekozen “choose your target”, is het, tot slot, van groot belang proactief te zijn.” Volgens Datta is het daarom belangrijk om tijd te steken in research. “Laat je niet verrassen, je zult ze niet stoppen, maar je kunt het effect wel dempen.”
Een wereldwijd probleem, behoeft een wereldwijde oplossing
“Het lijkt allemaal zo normaal, houden van wie je houdt. Maar dit is helaas niet overal het geval, ook niet in ons eigen land,” zo gaat Liesje Schreinemacher, demissionair minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking van start.. “Het aantal landen waar dit een probleem is, groeit zelfs.”
Wereldwijd zijn er 64 landen waar homoseksualiteit bij wet verboden is. 49 landen waar LHBTIQ+ mensen gevangenisstraf kunnen krijgen. Negen landen waar dat levenslang kan zijn, en zeven waar de doodstraf geldt. En daar blijft het niet bij, er zijn talloze andere manieren waarop mensen worden gediscrimineerd. “Dit raakt miljoenen mensen wereldwijd, en daarom staan wij, als kabinet, pal voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten voor iedereen, overal.”
Stille diplomatie
Het kabinet ondersteunt de LHBTIQ+ gemeenschap op diverse manieren: “Soms door stille diplomatie, wat frustrerend kan zijn omdat we meer zouden willen schreeuwen. Maar soms is zwijgen goud, vooral met overheden die er anders over denken. We financieren ook organisaties die opkomen voor deze rechten. Dit past binnen het Nederlandse feministische buitenlandbeleid waar we strijden voor gelijke behandeling en kansen voor iedereen.” Seksuele keuzevrijheid is niet overal een gegeven, en de positie van vrouwen is in veel landen ondergeschikt. Wereldwijd leven er 1,2 miljard vrouwen in landen zonder recht op veilige abortus, en trouwen er ieder jaar 12 miljoen meisjes voordat ze volwassen zijn.
Elk jaar trouwen er twaalf miljoen meisjes voordat ze volwassen zijn: “Ik heb dit met eigen ogen gezien tijdens mijn bezoeken aan Oeganda en de VS. De verhalen zijn hartverscheurend.”
Roeien tegen de stroom in om vooruitgang te boeken
Naast deze kwesties zijn er ook andere zorgwekkende ontwikkelingen, zoals het stijgende aantal tienerzwangerschappen in Oeganda na de coronapandemie. Een derde van de jongeren is na de lockdowns niet teruggekeerd naar school. Dit heeft vergaande gevolgen. Een generatie groeit op met minder kansen dan hun ouders, minder onderwijs, en minder seksuele voorlichting. Dit draagt bij aan genderongelijkheid en raakt ook de gelijkheid op de arbeidsmarkt en in de politiek: “We hebben een wereldwijde oplossing nodig voor dit wereldwijde probleem. Stilstand betekent achteruitgang. We moeten harder duwen, roeien tegen de stroom in, om vooruitgang te boeken.”
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
Samenwerken met iedereen die wil samenwerken: NGO’s, jongeren, internationale partners en overheden. We moeten ruimte maken voor maatschappelijk middenveld, vrouwenrechtenbewegingen, mensenrechtenbewegingen en lokale NGO’s. Schreinemacher heeft een opdracht: “Het is van belang dat we luisteren naar lokale activisten, zij weten het beste wat er speelt. We moeten onze inzet afstemmen op hun behoeften en hierbij gebruikmaken van onze ambassades en partnerorganisaties. Laat ons dus de schouders eronder zetten, zowel over de grens als hier in Nederland. Wat normaal zou moeten zijn, moet ook daadwerkelijk normaal worden. Ik zal mijn stem laten horen, maar ik roep ook op tot gezamenlijke verantwoordelijkheid.”
Anders dan een aantal jaar geleden
Alle minderheidsgroepen worden geraakt door de anti-rechtenbeweging, maar transgender personen en non-binaire personen zijn momenteel het meest kwetsbaar, bleek uit het panelgesprek in de plenaire zaal.
“Wij merken dat de situatie anders is dan een aantal jaren geleden”, vertelt Marjan Hammersma (Ministerie OCW) tijdens het panelgesprek met schrijver Pim Lammers en IPPF-directeur Alvaro Bermejo. “Partners die eerst medestanders waren met Nederland, zijn nu conservatiever. De Verenigde Staten zijn bijvoorbeeld geen betrouwbare partner meer.”
Volgens Marjan worden alle minderheidsgroepen geraakt door de anti-rechtenbeweging, maar transgender-, en non-binaire personen zijn momenteel het meest kwetsbaar. Pim weet als geen ander hoe het is om in het vizier van de beweging terecht te komen. Hij vertelt hoe het was om van allerlei kanten aangevallen te worden en wat dat met hem heeft gedaan. Toch legt Pim de pen niet neer: “Als er één ding is dat de aanval en de reacties die daarop volgden mij duidelijk hebben gemaakt, dan is het wel dat kinderboeken over jezelf mogen zijn, belangrijker zijn dan ooit.”
Alvaro, wiens organisatie in 145 landen actief is, merkt dat er steeds vaker gezondheidsprofessionals worden aangevallen en gevandaliseerd, bijvoorbeeld rondom klinieken. “Overheden moeten dapper zijn, het geweld tegen klinische professionals blijven agenderen en beschermend optreden met bijvoorbeeld buffer zones. Overheden moeten depolariseren en het geweld dempen.”
Volgens Marjan blijkt beschermen vanuit de overheid lastig, omdat bedreigingen vaak subtiel gaan, in het verborgene. “Maar we kunnen wel vooraf – bij een publiek optreden bijvoorbeeld – scherper analyseren en bedenken wat scenario’s zouden kunnen zijn.”
Hebben Pim, Marjan en Alvaro tips om tegenstand te bieden tegen de anti-rechtenbeweging? “Werk samen”, zegt Pim. “Niet alleen als individu maar ook als organisaties. Alleen samen kunnen we een tegenwicht bieden. Marjan sluit zich daarbij aan. Alvaro: “Laten we niet vergeten dat we allemaal mensen zijn. Ook als we moeilijke gesprekken met elkaar voeren of het niet met elkaar eens zijn. En, als ons werk met zorg en compassie gebeurt, kunnen we echt verschil maken.”
Afsluiting
Tot slot is het woord aan Pim Lammers. De schrijver en dichter sluit deze bijzondere Rutgers Dialoog , af met twee gedichten.
