Gerelateerd
Bekijk ook onze andere stories!
Met de gemeenteraadsverkiezingen in het vooruitzicht is het goed om je te realiseren: juist lokale overheden hebben veel invloed op het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Wat kunnen gemeenten doen? En wat vinden kandidaat gemeenteraadsleden wat er moet gebeuren?
Steeds meer gemeenten zeggen #TotHier. Zij zien de urgentie om serieus werk te maken van preventie van seksueel geweld. Dat is goed nieuws, want de cijfers zijn schokkend. Meer dan de helft van de vrouwen en 1 op de 5 mannen heeft te maken gehad met seksueel geweld en ongewenste aanrakingen. Soms met levenslange, ernstige psychologische en lichamelijke schade als gevolg, die ook nog eens leidt tot hoge economische en maatschappelijke kosten.
“Ik ben zelf een survivor van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ik weet wat het met je doet en ik wil dat toekomstige generaties hier nooit meer mee te maken krijgen”Tália Cliteur, D66
De kracht van de gemeente: korte lijnen en samenwerken
Gemeenten hebben een grote rol in het voorkomen van seksueel geweld. Het vraagt om een duurzame investering. Maar wie zich niet laat ontmoedigen en begint met wat er wél kan, ontdekt: gemeentes zijn dé plek waar preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag effectief is aan te pakken. De lijnen naar samenwerkingspartners als de GGD zijn kort. Net als die naar de afdelingen jeugd, zorg, welzijn en veiligheid. Het loont om de handen ineen te slaan en doelgerichte en concrete plannen te maken en te realiseren. Uiteraard samen met de mensen om wie het gaat: de inwoners.
“Ik denk dat het begrip consent veel aandacht mag krijgen.”Timo Brockhoff, VVD
Samenwerken: hoe dan?
Voor een goede samenwerking tussen inwoners, partijen en organisaties kunnen richtinggevende formats, zoals de Theory of Change (TOC), effectief zijn. Pauline Heuperman was een van de ontwerpers van de TOC in de gemeente Maastricht. Pauline: ‘Het is een soort routekaart waarmee je overzicht krijgt over de veranderingen die nodig zijn om je doel te bereiken. In Maastricht was de missie dat seksuele intimidatie binnen het uitgaansleven afnam. Met die heldere missie stelden we doelen voor de korte, middel en lange termijn. We betrokken de doelgroep bij de interventies die we bedachten, want zonder hen ontbreekt het aan draagvlak. Er heerste groot enthousiasme onder netwerkorganisaties om mee te denken. Met hen richtten we een werkgroep op. De TOC werkte in Maastricht goed om preventie doelgericht en effectief aan te pakken.’
Wanneer is preventie effectief?
Wie inzet op preventie moet zich realiseren dat de oorzaken van seksuele grensoverschrijving divers zijn: de oorsprong voor grensoverschrijdend gedrag kan individueel, sociaal, cultureel of structureel zijn. Actuele schandalen zoals bij The Voice of Holland en Ajax, maar ook de toename van seksueel misbruik en geweld achter de voordeur tijdens de lockdown, illustreren wat een veelkoppig monster seksuele grensoverschrijding en seksueel geweld is. Niet alleen op het werk of op straat, maar ook thuis, in cafés, bij de sportvereniging en op school komt het voor en iedereen kan iets doen. Van werkgevers, opvoeders en docenten tot horecaondernemers, sportbestuurders en gemeenten. Een aanpak is daarom alleen effectief als die inzet op meerdere strategieën en niveaus. Een belangrijk onderdeel is het betrekken van jongens en mannen, die ook last hebben van traditionele gendernormen. Door hen niet alleen te zien als potentiële daders, maar als deel van de oplossing, ga je seksuele grensoverschrijding collectief en effectief tegen. Het is daarnaast belangrijk dat een preventiestrategie zich focust op het voorkomen van ongewenst gedrag, dus start de strategie voordat jongeren seksuele relaties aangaan.
“Ik zie gelijkwaardigheid als startpunt: laten we elkaar respecteren in wie we zijn. Preventie is daarin enorm belangrijk.”Simone Borgstede, CDA
Elke doelgroep zijn eigen benadering
Maaike van de Graaf, projectleider Aanpak Seksueel Geweld bij EARL Advice & Projects, ontwikkelde in 2013 een stappenplan voor gemeenten die een aanpak seksueel geweld wilden ontwikkelen. Haar bevinding: ‘Elke doelgroep vraagt om een andere benadering. Je moet dus nadenken over hoe je alle verschillende groepen in de bevolking bereikt. Bij een preventieactie op een basisschool neem je bijvoorbeeld een ervaringsdeskundige mee, die het onderwerp op een kindvriendelijke manier ter sprake brengt en met een creatieve tekenopdracht werkt. Ga je de straat op? Dan werkt een andere aanpak beter.’
De boodschap luidt overal hetzelfde: seksueel geweld is niet normaal. ‘We moeten zorgen dat seksualiteit en seksueel geweld in de hele samenleving onderwerpen worden die normaal zijn om te bespreken. Dan kunnen we veel seksueel geweld voorkomen.’
“Je afvragen of je veilig bent op straat, dat zou niet normaal moeten zijn.”Natalie van Weers, GroenLinks
De publiekscampagne
Een heel tastbare vorm voor gemeenten om uit te dragen welk gedrag acceptabel is en welk gedrag niet, is de publiekscampagne. Hierin geef je een duidelijke norm aan, met een positieve boodschap, zonder met het vingertje te wijzen. Boegbeelden ondersteunen de boodschap van een publiekscampagne. Bij een publiekscampagne is het altijd belangrijk dat deze onderdeel is van een bredere preventieve aanpak op gemeenteniveau. De campagne ‘Ben je oké?’, die Rutgers in 2018 in samenwerking met de gemeente Enschede maakte, is hier een inspirerend voorbeeld van. Maartje Puts, campagnecoördinator & gedragsveranderaar bij Rutgers: ‘Deze campagne benoemt seksuele straatintimidatie en vraagt bewoners elkaar te hulp te schieten als ze het zien gebeuren. Alle campagnematerialen dragen dezelfde boodschap uit: seksuele straatintimidatie hoort er niet bij in Enschede. Ook vertellen ze duidelijk wat je op welk moment kunt doen om een ander te helpen en waarom dit belangrijk is. ‘Samen zorgen we ervoor dat Enschede fijn en veilig is voor iedereen.’ Tegelijkertijd laat je zo ook daders weten dat ongewenst gedrag niet getolereerd wordt.’
Kandidaat gemeenteraadsleden zeggen #TotHier
Tália Cliteur, kandidaat gemeenteraadslid D66 Den Haag
‘Ik ben zelf een survivor van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ik weet wat het met je doet en ik wil dat toekomstige generaties hier nooit meer mee te maken krijgen. Ik vind dat er meer voorlichting, educatie en publiciteit moet komen over preventie. Op onderwijsinstellingen wordt niet of nauwelijks gesproken over ‘consent’: het geven van toestemming, of het nou gaat om seks of een andere vorm van aanraking. Daarnaast zou ik willen dat mensen elkaar aanspreken bij grensoverschrijdend gedrag. Een publieke campagne, ondersteund met commercials van bureau HALT en Sire kan hierbij helpen, waarbij de strekking moet zijn: ben je getuige van ongepast gedrag of intimidatie, zeg er wat van of bel desnoods het alarmnummer als je niet veilig bent.’
Timo Brockhoff, kandidaat gemeenteraadslid VVD in de Ronde Venen
‘In mijn persoonlijk leven kan ik me enorm boos maken over grensoverschrijdend gedrag. De politiek is de plek waar ik daar op grote schaal iets in kan betekenen. Ik wil het onderwerp bespreekbaar maken en mensen oproepen elkaar aan te spreken op grensoverschrijdend gedrag. Ik denk dat het begrip ‘consent’, dus toestemming hebben, veel aandacht mag krijgen. Ik wil al deze thema’s in de raad agenderen, oproepen om een campagne te starten en zorgen dat er voorlichting wordt gegeven op scholen.’
Simone Borgstede, kandidaat gemeenteraadslid CDA in de Ronde Venen
‘Ik zie gelijkwaardigheid als startpunt: laten we elkaar respecteren in wie we zijn. Preventie is daarin enorm belangrijk. Ik denk dat we als gemeente moeten samenwerken met instanties, zoals scholen en sportverenigingen. Gemeentes hebben veel taken gekregen op jeugdgebied, daarin kunnen we dit integreren. Laten we dan vooral ook kijken naar collega-gemeenten die hiervoor al goede initiatieven hebben gelanceerd. Naast preventie vind ik dat er een laagdrempelige plek moet zijn waar mensen terechtkunnen als ze toch met grensoverschrijdend gedrag te maken hebben. In de coalitieonderhandelingen en in de nieuwe raad zal ik dit onderwerp op de kaart zetten.’
Tom Buster, kandidaat gemeenteraadslid Student&Starter in Utrecht
‘Als ik in de gemeenteraad kom, wil ik het stigma op seksueel grensoverschrijdend gedrag keihard doorbreken. Naar mijn idee gaat het er veel te weinig over. Ik zou graag met een integraal plan willen opstellen voor preventie. Onderdelen daarvan zijn voorlichting en educatie, waarbij iedereen leert over grenzen, respect en acceptatie. Ik zou de horeca en ondernemers willen betrekken, naast de politie, boa’s en slachtofferhulp, in het opzetten van een netwerk met duidelijke aanspreekpunten voor uitgaand publiek. In het nachtleven is grensoverschrijdend gedrag een veelvoorkomend probleem. Dat perspectief breng ik graag in.’
Teresa Marcos, kandidaat gemeenteraadslid D66 in Velsen
‘Ik ben eerder gemeenteraadslid geweest en toen diende ik een motie in voor veiligheid van vrouwen op straat, die net aan met twee stemmen verschil werd aangenomen. Met het project Safe Streets gaven we voorlichting op scholen en schreven geuite grensoverschrijdende leuzen met stoepkrijt op straat, om aandacht te vragen voor het probleem. Als ik weer in de gemeenteraad kom, wil ik het onderwerp actief oppakken, want er is nog steeds aandacht voor nodig. Zeker nu in twee jaar corona geweld tegen vrouwen is toegenomen. Ik zou op de actualiteit inspelen en blijven pleiten voor meer voorlichting en bewustwording op scholen en via jongerenwerkers.’
Sunita Biharie, kandidaat gemeenteraadslid SP in Apeldoorn
‘Intimideren en grenzen overschrijden horen niet thuis in een normale omgang met elkaar. Die brede norm moeten we heel duidelijk afgeven in de gemeente Apeldoorn. Ik wil dat doen via een Algemene Plaatselijke Verordening, die straatintimidatie verbiedt. Daarnaast wil ik dat preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag speerpunt van de gemeente wordt. Daaraan kunnen we een campagne koppelen, die op allerlei plekken terugkomt. We moeten vooral in gesprek gaan met jongeren via jongerenwerkers en scholen. Het liefst doen we hier niet jaren over, maar gaan we gewoon aan de slag.’
Natalie van Weers, raadslid GroenLinks in Leidschendam-Voorburg
‘Je afvragen of je wel veilig bent op straat, dat zou niet normaal moeten zijn. Als je tot je laat doordringen hoeveel mensen in hun leven te maken krijgen met seksueel grensoverschrijdend gedrag, dan is het gek dat we er allemaal niet veel meer mee bezig zijn. Ik denk dat het heel belangrijk is om meer bewustzijn te creëren in de gemeente op verschillende plekken: op scholen, bij sportverenigingen, op straat en in het OV. We moeten als gemeente breed uitstralen dat we er zijn voor onze inwoners op dit onderwerp. Laten zien dat we hier allemaal een rol in hebben. Daarvoor zou ik in de gemeente Leidschendam-Voorburg graag een campagne willen opzetten.’