Gerelateerd
Bekijk ook onze andere stories!
Af en toe laait de discussie weer op over wel of niet gedwongen anticonceptie. Met name als het gaat om kinderen die opgroeien in gezinnen met geweld, verwaarlozing of uitbuiting, raken de gemoederen verhit. In Rotterdam werd, tijdens een landelijke conferentie over kwetsbaar ouderschap, door sommigen aangedrongen op gedwongen anticonceptie.
Dit is onwenselijk. Ook in moeilijke gevallen moet zelfbeschikking van vrouwen en goede hulp bij en toegang tot gezinsplanning voorop staan.
Jaarlijks zou het om ongeveer 5 % van de ouders gaan die niet in staat hun kind (eren) die zorg en opvoeding te geven die van belang is voor een veilige en gezonde ontwikkeling. Dit zijn vaak ouders die verslaafd zijn, dakloos, met een psychiatrische stoornis en/of verstandelijke beperking waar problemen rondom huisvesting, schulden, woning, zich op elkaar stapelen. Vaak zware gevallen die intensieve hulp en begeleiding nodig hebben. Een deel van hen krijgt opnieuw kinderen, heeft een kinderwens of gaat slordig om met anticonceptie, met alle gevolgen van dien.
Er komen soms schrijnende gevallen voorbij van kinderen in gezinnen die zwaar mishandeld of verwaarloosd zijn. Ouders die opnieuw zwanger raken omdat hun kinderen onder toezicht zijn gesteld en uit huis zijn gehaald, of ouders met een verstandelijke beperking die van hun 5e kind zwanger zijn. Sommige mensen roepen snel dat gedwongen sterilisatie of een andere vorm van anticonceptie, de oplossing is. Maar dit stelt ons tegelijkertijd voor grote ethische en praktische dilemma’s.
“Wie bepaalt de criteria voor competent ouderschap? "”
Hoever mag onze bemoeizorg gaan en is gedwongen anticonceptie geen enorme inbreuk op de privacy en het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen? Of moet de veiligheid van kinderen altijd prevaleren boven het recht op kinderen?
Pilots met intensieve anticonceptie counseling in Tilburg en nu ook in Rotterdam, laten gelukkig zien dat ook bij deze zware gevallen, resultaat te boeken is. Een grote meerderheid besluit alsnog vrijwillig over te gaan tot (tijdelijke) anticonceptie en stelt haar kinderwens uit. Dit vraagt out-reachend werken, het opbouwen van een vertrouwensrelatie, inspelen op kennis achterstanden, toewijding, oog hebben voor de context, maatwerk en doorpakken. Met hiertoe toegeruste professionals.
Het is bijna onmogelijk om goede criteria op te stellen voor gedwongen anticonceptie en ouderschapscompetenties. We kunnen immers nooit met zekerheid vaststellen of een verslaafde of psychiatrische patiënt, over een termijn van 9 maanden, wel of niet in staat is om voor een kind te zorgen. We willen deze kwetsbare groepen ook nieuwe kansen geven en met steun en hulp weer perspectief kunnen bieden. Ook de arts- patiënt relatie is hier in het geding. De vertrouwensrelatie wordt enorm geschaad als er onder dwang een spiraaltje geplaatst moet worden nog los van de vraag hoe dit praktisch vorm moet krijgen. Vrouwen hebben zelf het recht om over hun lijf en leven te beschikken.
Wat in de hele discussie nog achterwege blijft is de rol van de partner/man van kwetsbare vrouwen. Ook zij kunnen leren meer verantwoordelijkheid te nemen en voorkomen dat de vrouw zwanger raakt. Een wettelijke maatregel met gedwongen anticonceptie is niet wenselijk. De kwetsbare vrouwen/ouders die niet naar een huisarts gaan voor anticonceptie, zijn hierbij aangewezen op de ring van hulpverleners om hen heen. De bestaande hulpverleners kunnen een belangrijke preventieve rol vervullen door het gesprek aan te gaan over seksualiteit, anticonceptie en uitstel kinderwens. Dit is voor nu de grootste uitdaging en vergt van professionals werkzaam in het sociale domein, vooral lef, oprechte aandacht, maatwerk en kennis van zaken.