Zoeken
Stories – Rutgers dialoog

Rutgers Dialoog 2022: Seks in de schoolbanken

Rutgers Dialoog 2022

De lessen seksuele vorming moeten beter. Veel beter. Dat begint al bij de lerarenopleidingen. En leerlingen kunnen meedenken. Tijdens de Rutgers Dialoog ‘Seks in de schoolbanken’ gaven docenten en jongeren tips. En ontvingen onderwijsminister Dennis Wiersma en regeringscommissaris Mariëtte Hamer het Manifest voor Betere seksuele vorming.

“Shit”, zo noemen theatermakers Anoek Oostermeijer en Mees Walter de seksuele voorlichting die ze op school kregen. En ze zijn niet de enigen, bleek tijdens de Johannes Rutgers Dialoog van 2022. Docenten, maar ook jongeren vertelden tijdens de jaarlijkse Dialoog over hun ervaringen met seksuele vorming. Die blijken zelden positief. “De docent was ongemakkelijk en liet ons tijdens de les alleen maar een foto van een vagina en een penis te zien. Dat was het”, zegt Josephine (24) over haar middelbare schooltijd.

Jongeren geven de huidige lessen seksuele vorming een magere 5,8. “Slecht”, noemt minister Dennis Wiersma, voor basis- en voortgezet onderwijs, dat cijfer. Hij nam, samen met regeringscommissaris Mariëtte Hamer, bij de Dialoog het Manifest voor betere seksuele vorming in ontvangst. “Heel belangrijk, dit manifest”, vindt Mariëtte Hamer. “Er staan mooie voorstellen in die we snel moeten gaan uitvoeren.”

Heel belangrijk, dit manifest. Er staan mooie voorstellen in die we snel moeten gaan uitvoeren.
Mariëtte Hamer, regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld
Interview met minister Wiersma door Madelein Tean en Thijs Manders met camera liggend

Traag

De lessen moeten beter, veel beter, en de kerndoelen aangepast. Dennis Wiersma zegt dat die aanpassing van de kerndoelen er komt, maar dat het “traag” gaat, “veel te traag.” Hij zegt toe dat sneller te gaan doen. Ook voor seksualiteit. Scholen moeten daarop vooral niet wachten, maar zelf al aan de slag gaan, vindt hij. Mariëtte Hamer sluit zich daarbij aan. Daarnaast vindt Mariëtte Hamer dat seksuele vorming onderdeel moet zijn van het gehele lesprogramma. “Want”, zo onderstreepte student Marlijn: “Seksuele vorming is onderdeel van je ontwikkeling. En het gaat niet alleen over seks maar ook over genderidentiteit en genderexpressie. Je ontwikkeling daarin heeft invloed op je hele verdere leven.”

Toen theatermaker Mees Walter (1997) voor het eerst seksuele voorlichting kreeg, wuifde de docent het onderwerp weg. Hij en zijn klasgenoten moesten tijdens de les maar op internet kijken. “We hebben volgens mij een kwartier lang alleen maar standjes opgezocht. We wisten ook helemaal niet wat we wél moesten opzoeken.”

Sieger Valks, leraar en mentor op de Vrije School in Zeist, snapt wel dat Mees niet wist waar hij het moest zoeken. Valks paste de verouderde lessen zelf aan en deed daarvoor uitgebreid research. “Dat gaf verdieping, maar toch heb ik het idee dat we als docenten alsnog achter de feiten aanlopen. Leerlingen weten vaak veel meer dan we als docenten in de lessen kunnen aanbieden. Je moet aardig wat kennis en know how hebben om een goede les te kunnen geven.”

Je moet aardig wat kennis en know how hebben om een goede les te kunnen geven.
Sieger Valks, docent Stichtse Vrije School
Jongeren, docenten én de politiek in de schoolbanken voor betere seksuele vorming foto© David Jagersma

Pornopoes

Eén van zijn leerlingen zegt dat ze al veel heeft gehad aan de lessen van Valks. Mikah: “Ik werd veel minder onzeker over mijn eigen lichaam, omdat ik foto’s in de lessen zag van lichamen die ook niet helemaal perfect zijn. Dat is fijn, dat ik niet alleen maar foto’s van bijvoorbeeld een pornopoes heb gezien.”

“Seksuele vorming kan echt veel beter”, concludeerden alle jongeren tijdens de Dialoog. “Ik geef zelf gastlessen over seksuele vorming”, aldus Josephine (24). “Ik merk dat jongeren het prettig vinden om met een leeftijdsgenoot over seksualiteit, grenzen en wensen in gesprek te gaan. Leerlingen durven zich dan kwetsbaarder op te stellen.”

Sprekers Carmel, Jannie en Randy tijdens het Rutgers dialoog 2022: seks in de schoolbanken

Heterostellen

Marlijn (19) liep er in haar tijd op de middelbare school tegenaan dat er over grenzen en wensen, gender en inclusiviteit niets te vinden was. “Daarom moest ik zelf op zoek.” Student Damian (24) had zichzelf graag teruggezien in de lesboeken toen hij op de middelbare school zat. “Het ging altijd alleen maar over heterostellen.”

Volgens VMBO-docent Jannie Weggemans zou het goed zijn als docenten worden voorbereid op wat er in de lessen seksuele vorming kan gebeuren. “Er komen emotie bij kijken en er kunnen heftige uitspraken in de klas worden gedaan. Acht jaar geleden dacht ik, ik kan er niet tegen als er lelijke dingen worden gezegd, bijvoorbeeld over homoseksualiteit. Ik zie op tegen de lessen. Nu denk ik: je moet daar gewoon op voorbereid zijn.”

Volgens de docenten zijn een veilige sfeer en een open mind voorwaarden om het gesprek met de leerlingen over seksualiteit, grenzen en wensen aan te kunnen gaan.

Veilige sfeer

Maar hoe zorg je in de klas voor een veilige sfeer? Weggemans: “De eerste stap is met elkaar praten.” Volgens docent Randy Konijnenberg moeten de randvoorwaarden duidelijk zijn. “Dus heb je als leraar een open blik en oordeel je niet. Als leerlingen dat merken, worden ze zelf ook minder veroordelend.”

Weggemans: “De mooiste vraag die ik ooit kreeg, was van een meisje. Ze vroeg: waarom kreunen mensen eigenlijk zo als ze seks hebben? Ze trok er een enorm bezorgde blik bij. Ik antwoordde: wat doe je als iets heel lekkers eet? Oóóh ja”, zei ze toen.”

Jongeren, docenten én de politiek in de schoolbanken voor betere seksuele vorming foto© David Jagersma

Comfortabel

Voor de toekomst hopen de docenten dat het vak seksuele vorming er voor toekomstige leraren al helemaal bij hoort, en dan dus bij álle vakken en niet alleen bij biologie en maatschappijleer. Het curriculum bij de lerarenopleidingen zou dus moeten worden aangepast én de lesmethodes voor in de klas. Wiersma zegt dat hij ervoor gaat zorgen dat er naar de lesmethodes wordt gekeken en ziet een rol voor seksuele vorming in de vakken biologie en maatschappijleer én in de mentorlessen.

En, vult Vrije School-leerling Chaim aan, “geef leerlingen in de klas toegang tot veilige websites. Zodat ze niet bij porno terechtkomen.” Leerling Sarah heeft ook nog een tip. “Zorg ook dat je als docent comfortabel bent met het onderwerp. Want als een docent laat zien dat het niet iets is om je voor te schamen, doen leerlingen dat ook minder.”

Leerling Mika onderstreept nog maar eens waarom de lessen zo belangrijk zijn: “Het is fijn om jezelf beter te voelen en jezelf te accepteren. Want als jij niet van jezelf houdt, hoe kan iemand anders dan wel van jou houden?”

Hoe kan iemand anders van jou houden als jij niet van jezelf houdt.
Mika, leerling voortgezet onderwijs

Korte video impressies

Bekijk de livestream terug

Stories

Gerelateerd

Bekijk ook onze andere stories!

Alle stories

Uw browser (Internet Explorer 11) is verouderd en wordt niet meer ondersteund. Hierdoor werkt deze website mogelijk niet juist. Installeer Google Chrome of update uw browser voor meer internetveiligheid en een beter weergave.