Gerelateerd
Lees onze meest recente artikelen, onderzoeken en columns op het gebied van seksuele gezondheid en rechten.
Hebben kinderen eerder seks als ze les krijgen over relaties en seksualiteit? En wordt er in de kleuterklas echt gepraat over pijpen? Na de online ophef van vorig jaar, vooral gevoed door desinformatie, twijfelen sommige mensen hieraan. Het antwoord is en blijft nee. Onderzoek laat zien dat een bewuste seksuele opvoeding thuis en op school positieve effecten heeft en bijdraagt aan een gezonde en veilige ontwikkeling van kinderen. Daarom vindt dit jaar van 4 t/m 8 maart voor de negentiende keer de Week van de Lentekriebels plaats met extra aandacht voor online weerbaarheid, sociale media en hoe om te gaan met naaktbeelden en expliciete content, die jonge kinderen ongewild tegen kunnen komen.
Door goede seksuele opvoeding krijgen kinderen meer zelfvertrouwen, een positiever zelfbeeld, geven ze beter hun wensen en grenzen aan en herkennen en respecteren ze deze ook bij anderen. Daardoor zijn ze weerbaarder tegen (seksueel) grensoverschrijdend gedrag en misbruik. Ook zijn ze minder beïnvloedbaar voor groepsdruk en onjuiste informatie online.
In een veilige omgeving met betrouwbare informatie leren over je eigen en andermans wensen en grenzen, wordt steeds belangrijker in een wereld waarin die grenzen dagelijks kunnen worden overschreden, in toenemende mate ook online.
Online komen kinderen perfect ogende lichamen en geseksualiseerde beelden tegen. Deze zijn vaak bewerkt en scheppen een onrealistisch beeld van de werkelijkheid. Wanneer kinderen zich hiermee vergelijken, heeft dit een negatieve invloed op hun zelf- en lichaamsbeeld. En zelfwaardering is juist belangrijk voor weerbaarheid, online en offline. Tegen het eind van de basisschool zijn veel kinderen al eens geconfronteerd met naaktbeelden of porno. Vaak ongevraagd, omdat ze het per ongeluk tegenkomen of doorgestuurd krijgen. Naast dat dit ongeschikt beeldmateriaal is voor kinderen waar ze van kunnen schrikken, kan dit ook invloed hebben op hun relationele en seksuele ontwikkeling. Het zien van porno kan bijvoorbeeld leiden tot een onrealistisch en schadelijk beeld van seksuele relaties.
Bovendien zitten kinderen met vragen over relaties en seksualiteit. Bij De Kindertelefoon worden per dag 30 gesprekken gevoerd met kinderen van 8 tot en met 18 jaar over online gedrag, zoals social mediagebruik en het onvrijwillig doorsturen van naaktfoto’s. Ook krijgen ze veel vragen over seksualiteit. Die vaak terug te leiden zijn naar dezelfde twijfels en behoeften. Kinderen van alle leeftijden worstelen namelijk met de vraag ‘wat is normaal?’ en ‘ben ik wel normaal?’. Daarom is het zo belangrijk dat kinderen hier zowel thuis als op school, in een veilige en vertrouwde omgeving, over kunnen praten.
Elke school in het basis- en voortgezet onderwijs is wettelijk verplicht les te geven over seksualiteit en seksuele diversiteit. Scholen bepalen zelf hoe ze dat doen en kunnen kiezen uit speciale programma’s, lessen en voorstellingen die aansluiten bij de leeftijd, de leefwereld en de ontwikkelingsfase van kinderen en de identiteit van de school. Ook kunnen scholen vrijwillig meedoen aan allerlei projectweken, waaronder de Week van de Lentekriebels. Deze week helpt scholen in het basis- en speciaal onderwijs om thema’s als weerbaarheid, relaties en seksualiteit structureel bespreekbaar te maken en in te bedden in het schoolplan.
Praten over relaties, seksualiteit en diversiteit kan ongemakkelijk of spannend zijn. Toch is het essentieel dat ouders en leerkrachten elkaar vertrouwen en de krachten bundelen. Daarmee zorgen we ervoor dat kinderen beter in staat zijn om hun wensen en grenzen helder aan te geven en beschermen we onze kinderen tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag, waaronder seksueel misbruik en desinformatie. En rekenen we af met hardnekkige mythes.
Elsbeth Reitzema, expert relationele en seksuele vorming
Rutgers
Een verkorte versie van dit opiniestuk is verschenen in het Algemeen Dagblad op 1 maart 2024