Gerelateerd
Lees onze meest recente artikelen, onderzoeken en columns op het gebied van seksuele gezondheid en rechten.
Maandag 19 juni dient in Den Haag het hoger beroep over gratis anticonceptie. Bureau Clara Wichmann en maatschappelijk campagnebureau DeGoedeZaak spanden een zaak aan tegen de Staat om via de rechter af te dwingen dat alle anticonceptie middelen – behalve condooms – gratis worden. Deze vordering heeft de rechtbank in Den Haag in oktober 2021 afgewezen.
Rutgers steunt het hoger beroep. Het zijn vooral vrouwen die anticonceptie gebruiken en de kosten betalen. Terwijl preventie onbedoelde zwangerschap een gedeelde verantwoordelijkheid zou moeten zijn. Daarnaast zijn de kosten voor bepaalde methoden te hoog. Daarmee is sprake van een ongelijke situatie en dat is discriminatie.
Ineke van de Vlugt (expert anticonceptie bij Rutgers): “Iedereen moet toegang hebben tot anticonceptie, zonder dat kosten hierin een belemmering zijn. Om ervoor te zorgen dat iedereen in vrijheid een passende anticonceptie keuze kan maken, zonder dat kosten een belemmering zijn, moet de politiek opnieuw naar een oplossing zoeken. Met name voor de minder financieel draagkrachtigen in onze samenleving.”
Sinds 2011 worden de kosten voor anticonceptie alleen vergoed via de basisverzekering tot 21 jaar. Condooms vallen hierbuiten. Je betaalt de kosten voor anticonceptie dan alleen uit eigen risico. Mensen die ouders zijn dan 21 jaar kunnen zich aanvullend verzekeren, maar de kosten voor de premie zijn soms weer duurder dan de anticonceptie zelf.
Kosten anticonceptie
De kosten voor anticonceptie variëren sterk en hangen van verschillende factoren af. De langer werkende middelen, zoals spiraal, zijn duurder bij aanschaf, maar beschermen langer tegen een zwangerschap dan de pil. Daarnaast kunnen de kosten voor de pil variëren. Vanuit het huidige preferentiebeleid is een tarief vastgesteld voor de generieke combinatiepil, deze is het goedkoopst.
De combinatiepil kost ongeveer 20 tot 40 euro per jaar. De niet generieke pillen met andere hormonale samenstellingen, zijn vaak duurder. Een hormonaal spiraal kost bij aanschaf 150 euro en beschermt in de regel voor 5 jaar en een staafje kost 60 euro en beschermt drie jaar. Een pleister kost ongeveer 34,= per 3 maanden (per jaar 136,=), prikpil kost 15,= (60,= per jaar) en vaginale ring 40 euro per 3 maanden (160 euro per jaar). Pessarium kost ongeveer 55 euro en koperspiraal 49,= afhankelijk van type spiraal. Sterilisatie kost circa 400 euro voor mannen, en circa 1500 euro voor vrouwen.
Geldnood
De meeste jongeren beginnen al jong aan de pil of ze gebruiken condooms of combinatie van beiden. Maar als ze wat ouder worden en ze willen nog niet zwanger raken, gaat de voorkeur soms uit naar een andere methode. Deze zijn vaak duurder. Vrouwen dragen soms wel 30 jaar de kosten en lasten van anticonceptie om niet zwanger te raken. Met de groeiende ongelijkheid en toegenomen armoede is het niet ondenkbaar dat vrouwen vanwege financiële problemen of schulden afzien van anticonceptie terwijl ze seksueel actief zijn en nu geen kind willen.
Alhoewel er goede toegang is tot anticonceptie, kan niet iedereen anticonceptie betalen. Uit onderzoek (Rutgers, 2017) komt naar voren dat kosten bij 2% van de vrouwen van 18 tot 45 jaar, de belangrijkste reden is om geen anticonceptie te gebruiken.
Onderzoek van Peil.nl op initiatief van Dokters van de Wereld (2019) liet zien dat ongeveer 8% van de vrouwen in de afgelopen 10 jaar vanwege geldnood geen anticonceptie gebruikte of gekocht had. Dit bleek het hoogst bij vrouwen die alleen lagere school hebben genoten (14%). Van de vrouwen die een andere methode wil gebruiken maar dit niet gebruikt, zegt 31% van de vrouwen met beneden modaal inkomen, dat ze het niet kan betalen of verwacht dat ze het niet kan betalen. Andere belemmeringen voor het gebruik van anticonceptie zijn bijvoorbeeld last van bijwerkingen, geen hormonen willen gebruiken of niet naar de huisarts durven te gaan voor een consult (Rutgers, 2017). Het hele onderzoek waaruit deze cijfers komen lees je hier.
Overheidsbeleid
In het huidige regeerakkoord is gratis toegang tot anticonceptie voor kwetsbare groepen een belangrijk speerpunt. De landelijke uitrol van het programma Nu Niet Zwanger zou hierin de oplossing bieden. Het programma is nu in 260 gemeenten uitgerold maar is nog niet landelijk dekkend. Daarnaast richt het programma zich op bewustwording van kinderwens bij mensen in de vruchtbare leeftijd die leven in kwetsbare omstandigheden. Dit biedt geen uitkomst voor mensen die alleen te maken hebben met schulden of financiële problemen.
Ineke: “Als Rutgers blijven we het belangrijk vinden dat iedereen gelijke toegang heeft tot anticonceptie. Iedereen moet zelf een passende keuze kunnen maken zonder dat kosten een belemmering zijn. Gratis toegang van anticonceptie, inclusief condooms en sterilisatie, zou hierin een oplossing kunnen beiden.”
Iedereen wordt uitgenodigd om de zitting van het hoger beroep bij te wonen. Op maandag 19 juni van 12.30 tot 13.00 uur brengen Clara Wichman en DeGoedeZaak op ludieke wijze voor het Paleis van Justitie hun eis onder de aandacht. Lees hier meer over op: Home – Gratis Anticonceptie (eenzaakvooriedereen.nl)
Lees hier het standpunt anticonceptie van Rutgers.