Gerelateerd
Lees onze meest recente artikelen, onderzoeken en columns op het gebied van seksuele gezondheid en rechten.
Gisteren is door de Eerste Kamer de nieuwe wet seksuele misdrijven aangenomen. Volgens deze wet is onvrijwillige seks strafbaar, ook als er geen dwang aan te pas kwam. De wet treedt per 1 juli 2024 in werking. Rutgers vindt het goed dat deze wet er komt, maar had wel gewild dat deze al veel eerder was aangenomen. En met de invoering van deze wet alleen zijn we er nog niet volgens Willy van Berlo, expert seksueel geweld bij Rutgers. Er moet in Nederland nog veel gebeuren om jonge mensen te beschermen tegen seksueel geweld, offline en online. “Consent moet de norm worden. De nieuwe wet gaat daarin een goede steun in de rug zijn, maar er is meer nodig.”
Na de invoering van de wet is iemand strafbaar wegens seksueel geweld als deze wist of kon vermoeden dat de ander geen seks wilde en toch heeft doorgezet. Dwang is dan niet langer een vereiste voor een veroordeling, maar een strafverzwarende factor. Daarmee geeft de wet aan dat alle onvrijwillige seks onacceptabel is. Consent – instemming – is dus bepalend. De huidige artikelen over aanranding en verkrachting worden vervangen door nieuwe artikelen, waarbij per delict drie varianten worden onderscheiden:
- Schuld: De pleger heeft ernstige reden om te vermoeden dat de wil bij de ander ontbreekt, maar gaat toch door. Er is sprake van ernstige onachtzaamheid.
- Opzet: De pleger weet dat de ander niet wil, maar gaat toch door. Ook situaties waarin sprake is van bevriezing kunnen hieronder vallen.
- Opzet met strafverzwaring: Er is sprake van dwang, geweld of bedreiging.
Nederland volgt hiermee internationale verdragen, waaronder het Verdrag van Istanbul, dat gaat over het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen.
Veranderingen in de maatschappij
De wet is een belangrijke stap in de goede richting, maar er blijft meer nodig. Rutgers pleit daarom voor een fundamentele verandering, niet alleen in wet- en regelgeving, maar ook breder in de maatschappij. “Met de invoering van de nieuwe wet zijn we er nog lang niet. De wet is heel belangrijk om slachtoffers meer te beschermen, maar het is minstens zo belangrijk dat seksueel geweld wordt voorkomen. Daar is een structurele aanpak voor nodig. Er moet nog veel gebeuren om te zorgen dat er een generatie gaat opgroeien die elkaars wensen en grenzen respecteert. Consent staat daarbij centraal”, legt Willy uit.
Wat moet er gebeuren?
“Dit kunnen we bereiken door in de relationele en seksuele vorming op school en daarbuiten aandacht te besteden aan consent, respect voor grenzen én wensen, en schadelijke normen over mannelijkheid, vrouwelijkheid en seksualiteit. Door betere opleidingen voor professionals in het onderwijs, de zorg en bij de politie zodat ze seksueel geweld eerder signaleren en vaker kunnen voorkomen.” Verder pleit Rutgers voor meer publiekscampagnes om de cultuur rond seks in Nederland te verbeteren. Zorg en aandacht voor slachtoffers blijft natuurlijk een belangrijk aandachtspunt.
Nog veel te vaak
Seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld komen nog veel te vaak voor. Uit ons recente onderzoek Seks onder je 25e blijkt dat het aantal jongeren dat aangeeft dat ze ooit seksuele grensoverschrijding hebben meegemaakt, is gestegen. Vier procent van de jongens en 20% van de meiden geeft aan weleens gedwongen te zijn tot seksuele handelingen die zij niet wilden. In 2017 was dat nog respectievelijk 2% en 12%. Ruim de helft van de meiden (54%) en een op vier jongens (23%) hebben te maken gehad met fysieke seksuele grensoverschrijding: van ongewenste aanrakingen tot allerlei vormen van seks tegen de wil. In 2017 was dit respectievelijk 48% en 18%. Dit terwijl de meeste jongeren (94%) aangeven dat ze altijd zeker weten dat de ander ook seks wil. Tien procent van de jongeren geeft aan dat ze dit niet altijd checken. Meestal geven ze hiervoor als reden dat ze dit wel weten zonder dit te checken.
Meer weten?
Op deze pagina lees je alles over consent.
We schreven een handreiking voor professionals die met de nieuwe wet te maken krijgen. Deze handreiking lees je hier.
Benieuwd naar ons onderzoek Seks onder je 25e? Hier lees je de samenvatting.