De Eerste Kamer stemt met ruime meerderheid in met afschaffing. Nu echt bijna einde aan wettelijke bedenktijd bij abortus
Naakt voor de klas, een zesdelige televisieserie, is een goede aanvulling op de seksuele voorlichting op scholen. De Sekszusjes bekijken hoe het gaat met de seksuele vorming anno 2022.
Vanaf nu is expliciet in de wet vastgelegd dat alle scholen – ongeacht godsdienst, levensovertuiging of visie – kennis en respect moeten bijbrengen voor verschillen in godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, afkomst, geslacht, handicap en seksuele gerichtheid. Ook de waarde dat gelijke gevallen gelijk behandeld moeten worden, wordt opgenomen in de burgerschapsopdracht. Daarnaast verplicht deze wet scholen om zorg te dragen voor een veilige schoolcultuur waarin iedereen zichzelf kan zijn en geaccepteerd wordt. Dat betekent onder meer dat leerlingen actief gestimuleerd worden te oefenen met de omgang met en het handelen naar deze waarden.
Onderzoek wijst uit dat de Covid 19-pandemie jongeren kwetsbaarder heeft gemaakt. Lees hier over welke groepen het dan vooral gaat en waarom
Bovenop wat nu al strafbaar is, stelt de nieuwe wet ook strafbaar: Seksueel contact hebben met iemand tegen zijn of haar wil. Je bent strafbaar als je weet of had moeten weten dat de ander niet wil; Seksuele intimidatie, zowel offline als online; Volwassenen die seksueel getinte berichten sturen naar kinderen onder de 16 jaar (sexchatting). Lees ons nieuwsbericht hierover
Vanaf vandaag hebben partners recht op 5 weken ouderschapsverlof tegen 70 procent van het loon.
Lees wat hier allemaal aan vooraf ging
Dit jaar staat de Rutgers dialoog in het teken van #Metoo. Want seksueel geweld is niet nieuw. Hoe kunnen we zorgen voor verandering?
Precies 50 jaar geleden, in 1967, werd het Nisso opgericht, één van de voorlopers van het huidige Rutgers. Het is een bijzondere mijlpaal voor de wereld van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. Rutgers is al 50 jaar onmisbaar voor een gezonde beleving van seksualiteit, benadrukt directeur Ton Coenen.
“En we zetten ons nog steeds hard in voor seksualiteit vrij van dwang door anderen en zorgen voor goede seksuele vorming aan jongeren en kinderen. Dit doen we in Nederland en in landen waar we een groot verschil kunnen maken.”
In oktober wordt de hashtag #MeToo populair. Vooral vrouwen laten op deze manier weten dat ook zij in hun leven te maken hebben gehad met seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Rutgers WPF wijzigt formeel de naam in ‘Rutgers’. Veel mensen noemden Rutgers WPF al zo.
Dokter Corrie geeft schoolkinderen uitleg over seksualiteit op schooltv. De serie loopt van maart 2015 tot juni 2016. Lees meer over de inhoud. Niet iedereen is blij met de serie, maar hoe belangrijk is het programma eigenlijk?
In het Tarabella Report worden de seksuele en reproductieve rechten als een fundamenteel recht opgenomen door het Europese Parlement. Elke lidstaat bepaalt wel zelf hoe dit in wetgeving wordt verankerd. Vrouwen hebben hiermee toegang tot reproductieve rechten maar niet altijd tot abortuszorg; de wet- en regelgeving kan namelijk per land verschillen.
Seksuele vorming is sinds eind 2012 verplicht voor het basisonderwijs, voortgezet onderwijs (onderbouw) en speciaal onderwijs. Het ministerie van OC&W wil hiermee seksuele dwang, (seksueel) grensoverschrijdend gedrag en homonegatief gedrag voorkomen. Tegelijkertijd wil het respectvol gedrag en seksuele weerbaarheid van leerlingen bevorderen. Wat doet Rutgers eraan en lukt het ook altijd?
Rutgers WPF ontstaat uit een fusie van de Rutgers Nisso Groep en de World Population Foundation. WPF zet zich met voorlichting en pleitbezorging in voor de seksuele en reproductieve gezondheid en rechten van mensen in ontwikkelingslanden. Met het programma Youth Incentives richtte de Rutgers Nisso Groep zich specifiek op jongeren in ontwikkelingslanden. Door samen te gaan ontstaat er een organisatie met een sterk internationaal netwerk.
Werkt de huidige wetgeving in de praktijk goed? Zijn er bepaalde problemen of knelpunten? Is de wet voldoende toekomstbestendig ook? Dat staat centraal in dit onderzoek. 95 professionals en 57 abortuscliënten vullen een vragenlijst in met 6 verdiepende interviews. Daarna wordt een aanbeveling gedaan om de verplichte 5 dagen beraadtermijn af te schaffen. Dit wordt niet door het kabinet niet overgenomen.
Na ruim dertig jaar valt het doek voor de bureaus waar iedereen kon aankloppen voor hulp op het gebied van seksualiteit. De hulpverlening van de Rutgers Stichting is te duur en de Rutgershuizen worden afgestoten. Een aantal Rutgershuizen moeten stoppen, anderen gaan verder als ‘centra voor seksualiteit’ onder de koepel van StiSAN (Stichting Seksualiteit en Anticonceptie Nederland) of CASA (Centra voor Anticonceptie, Seksualiteit en Abortus). Er is protest over de sluiting van de Rutgershuizen, maar er is geen ontkomen aan.
Het werk gaat de landsgrenzen over met het internationale programma Youth Incentives. Samen met lokale organisaties werkt Youth Incentives aan de seksuele gezondheid en rechten van jongeren in ontwikkelingslanden. De missie: ‘to support and empower young people, male and female, to make informed choices regarding their reproductive and sexual lives.’ Voorlichting voor en door jongeren, speciale peer groups en projecten binnen lokale gemeenschappen staan hierbij centraal.
Direct na middernacht worden de eerste homohuwelijken ter wereld gesloten. Of beter: de eerste burgerlijke huwelijken tussen partners van gelijk geslacht.
Het onderzoek rond seksualiteit van de Nisso Groep wordt onderdeel van het pakket van voorlichting, vorming en verbetering van seksualiteit voor iedereen van de Rutgers Stichting. Samen heten ze de Rutgers Nisso Groep.
Op de eerste World Population Day, de dag van de 5 miljardste inwoner, richten de Engelse Roy en Diana Brown de World Population Foundation (WPF) op. Zij wonen destijds in Nederland. Het doel van de stichting is het terugdringen van hoge geboortecijfers en van de moeder- en kindersterfte in ontwikkelingslanden. Door de jaren heen groeit WPF sterk, met veldkantoren in Pakistan, Vietnam en Indonesië en programma’s in Kenia, Oeganda, Tanzania, Zuid-Afrika en Thailand. WPF maakt zich hard voor goede seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, door het geven van (seksuele) voorlichting en advocacy. In Nederland voert WPF campagne onder de naam ‘My Body’ om fondsen te werven en bewustwording te creëren voor met name vrouwen en jongeren in ontwikkelingslanden.
Met de nieuwe seksuele vrijheid worden de grenzen tussen acceptabel en onacceptabel gedrag behoorlijk opgeschoven. Met seksuele grensoverschrijding en seksueel geweld als negatief gevolg. Bij de Rutgers Stichting kan men terecht voor psychosociale hulp voor slachtoffers. Ook biedt de Stichting hulp aan de daders van seksuele grensoverschrijding. In 1985 start het leerproject ‘Seksuele voorlichting’ voor jonge daders van zedendelicten. Toch is niet iedereen blij met deze ontwikkeling. Kunnen slachtoffers en daders van seksueel geweld naast elkaar worden behandeld?
De Wet Afbreking Zwangerschap (WAZ) van 1 mei 1981 treedt door het Besluit Afbreking Zwangerschap van 17 mei 1984 in werking vanaf 1 november 1984. Voor die tijd was abortus officieel altijd verboden, maar het werd onder bepaalde omstandigheden gedoogd.
In april 1981 wordt het wetsvoorstel voor legalisering van abortus ook door de Eerste Kamer met een nipte meerderheid (38 voor, 37 tegen) aangenomen. Het duurt nog tot 1984 voor het echt in werking treedt…
Het wetsontwerp van de Ruiter (CDA) en Ginjaar (VVD) over legalisering van abortus wordt in de Tweede Kamer met de kleinst mogelijke meerderheid goedgekeurd (76 stemmen voor, 74 stemmen tegen).
Het ontstaan van de collectieve verantwoordelijkheid voor geboorteregeling.
Deze beweging is juist tegen legalisering van abortus.
De openlijke verkoop van voorbehoedsmiddelen wordt voor het eerst sinds de Zedelijkheidswet van 1911 legaal.
De roep om legalisering van abortus in Nederland wordt groter. De feministische actiegroep Dolle Mina’s, organiseert acties om abortus te legaliseren onder leuzen als ‘Baas in eigen buik’ en ‘De vrouw beslist’. Abortus wordt gezien als een vrouwenrecht en moet uit het strafrecht. Verschillende opvattingen over abortus botsen met elkaar. Het recht op bescherming van het leven lijkt tegenover het recht op zelfbeschikking te staan. Een goede oplossing voor deze tegenstelling wordt gezocht en een wetsvoorstel wordt voorbereid. Abortus wordt in die periode al bij een aantal klinieken gedoogd.
Waar het onderwerp ‘seks’ en ‘seksualiteit’ in de jaren vijftig nog lastig is, wordt eind jaren zestig steeds vrijer over deze onderwerpen gedacht en gesproken. De vraag naar seksuele hulpverlening neemt ook snel toe. Het ledenaantal van het NVSH stijgt hard en de ruim zestig consultatiebureaus worden platgelopen. De NVSH kan de vraag nauwelijks aan. Daarom richten ze een aparte stichting op die zich richt op de hulpverlenerstaak: de Rutgers Stichting, vernoemd naar dokter Johannes Rutgers. Voor hulp op het gebied van seksualiteit kunnen mensen terecht bij de consultatiebureaus, die Rutgershuizen worden genoemd. Zo kan de NVSH zich richten op die andere taak, namelijk de boodschap van de seksuele hervorming verspreiden
Voorjaar, naamswijziging naar Nederlands Instituut voor Sociaal Sexuologisch Onderzoek, afkorting blijft Nisso. De insteek voor het onderzoek en adviezen wordt minder medisch en meer vanuit de sociale wetenschappen en de actualiteit.
Vanuit de Werkgroep Bevolkingsvraagstukken, ingesteld door toenmalig staatssecretaris Bartels in 1964, ontstaat na veel overleg en afstemming (waaronder ook met de NVSH) in het najaar van 1967 het Nederlands Instituut voor Sexuele Hygiëne (Nisso).
Het Instituut onderzoekt wat nodig is voor een gezonde ontwikkeling van seksualiteit en erkent het belang van goede seksuele vorming en voorlichting, en vrije toegang tot anticonceptie. Ook hoopt het Instituut de verstoringen in seksualiteit op te sporen en mogelijk aan te pakken.
In 1965 ontmoeten voorzitter van de NVSH Mary Zeldenrust-Noordanus en bisschop Bekkers elkaar. Het gesprek betekent een grote doorbraak. Confessionele partijen zijn uiteindelijk bereid tot legalisering van voorbehoedsmiddelen. Langzaam neemt het heersende taboe rond geboorteregeling en seksualiteit af.
In 1962 brengt het farmaceutische bedrijf Organon de anticonceptiepil op de markt. De pil ontketent een ware seksuele revolutie. Mensen kunnen seks hebben zonder dat het tot zwangerschappen leidt. Oftewel, seks wordt losgekoppeld van voortplanting. Meer nog dan het condoom is de pil belangrijk omdat de keuze nu bij vrouwen komt te liggen. Dit geldt ook voor een ander nieuw anticonceptiemiddel voor vrouwen: het spiraaltje. Lang niet iedereen ontvangt deze ontwikkelingen met open armen. De confessionele partijen vrezen voor losbandigheid onder vrouwen. Tot 1975 is de pil dan ook alleen voor getrouwde vrouwen verkrijgbaar. Behalve voor leden van de NVSH, zij kunnen in 1969 al de pil halen bij de Rutgershuizen.
Van 1962 tot 1969 is psychologe Mary Zeldenrust-Noordanus voorzitter van de NVSH. Zij kreeg veel voor elkaar, zoals programma’s op tv en een doorbraak met de katholieke dominee Bekkers. Rond 1965 was de NVSH met 205.000 leden op haar hoogtepunt. Onder haar leiding werden de Rutgershuizen in 1969 in een aparte organisatie ondergebracht. [foto toevoegen]
In de jaren vijftig wordt de behoefte aan seksuele voorlichting steeds groter. De ouders van dan zijn zelf opgevoed met het idee dat je het niet over seks hoort te hebben dus praten de kinderen vaak vooral angst en schuldgevoel aan. In 1958 stromen de verzoeken om voorlichting op scholen en binnen organisaties binnen bij de NVSH.
Zo snel mogelijk gaan de vooroorlogse consultatiebureaus weer open. Maar de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming (NVSH) wil meer dan dat, namelijk bijdragen aan de seksuele hervorming van Nederland. Ze zien het opheffen van seksuele onderdrukking als voorwaarde voor een betere wereld. Nog altijd kunnen leden bij de consultatiebureaus voorbehoedsmiddelen krijgen die op dat moment voor de wet verboden zijn. De NVSH richt zich ook op het bespreekbaar maken van seks. Ze onderstrepen dat goede en meer gelijkwaardige seksuele relaties huwelijken versterken en het gezinsleven kunnen verbeteren.
Tijdens de oorlog is er geen plek waar je naar toe kunt voor anticonceptiemiddelen of seksuele voorlichting.
Het consultatiebureau blijkt geen overbodige luxe: elk jaar worden zo’n tweeduizend nieuwe mensen lid. Het medisch personeel geeft voorlichting en deelt voorbehoedsmiddelen uit. Ook komen mensen met allerlei soorten problemen zoals bijvoorbeeld vragen rond geboortebevordering, huwelijksproblemen en opvoedkwesties. Het werk is uitdagend omdat artsen en medewerkers weinig ervaring hebben en voorbeelden uit de praktijk ontbreken. De NMB groeit met de vragen mee en eind 1939 zijn er in Nederland twaalf consultatiebureaus.
Dit eerste consultatiebureau voor huwelijks- en geslachtsleven van de NMB krijgt de naam van Aletta Jacobs en staat in Amsterdam. Het richt zich op voorlichting over en het verstrekken van anticonceptie.
De jaren na de Eerste Wereldoorlog zijn moeilijk voor de NMB. De strijd tegen de bond en tegen geboortebeperking krijgt veel steun. Na de verschrikkingen van de oorlog vindt men het belangrijk dat de Europese bevolkingsaantallen juist weer omhoog gaan. Johannes Rutgers neemt in 1919 afscheid van de bond.
“Vooral op zedelijk gebied ziet men de nieuwe dageraad reeds aanbreken; sexuele voorlichting vervangt het vroege ideaal van onkunde; sexuele hervorming wordt nu de eisch. Het is tegenwoordig op ieder gebied een ontwaken, een hoogere bewustwording van den mensch.”
Het voorlichten en helpen van vrouwen in nood wordt er niet makkelijker op. In de Zedenwet wordt deze tekst opgenomen over anticonceptie en abortus:
“Hij die opzettelijk eene vrouw in behandeling neemt of eene behandeling doet ondergaan, te kennen gevende of de verwachting opwekkende dat daardoor zwangerschap kan worden verstoord, wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van ten hoogste zesduizend gulden.”
Zo keert hij zich steeds meer tegen de levenslange huwelijksbelofte: hij vindt die even “onzedelijk en onredelijk” als de kloosterbelofte. Hij voert ook actie tegen de strafbaarheid van abortus.
In 1912 ondertekent hij een verzoekschrift van het Nederlandsch Wetenschappelijk Humanitair Komitee. Deze vereniging zet zich in voor de gelijkberechtiging van homoseksuelen.
Vanaf 1904 is Johannes Rutgers geen praktiserend huisarts meer. Wel houdt hij anticonceptiespreekuren en organiseert hij praktische anticonceptiehulpverlening door ‘deskundige medewerksters’.
Johannes Rutgers wordt in 1901 secretaris van de Nieuw-Malthusiaansche Bond (NMB). Omdat zo weinig artsen voorbehoedsmiddelen willen voorschrijven, leidt hij vrouwen op in het aanmeten van pessaria. Ze worden ‘deskundige medewerksters’ genoemd. Zo ontstaat een netwerk van hulp bij anticonceptie in Nederland.
Vanaf 1892 houdt Johannes Rutgers, net als Aletta Jacobs, een speciaal spreekuur voor arbeidersvrouwen rond geboortebeperking. De vrouwen kunnen bij hem terecht voor informatie, condooms en het pessarium. Dit laatste is door Aletta Jacobs in Nederland geïntroduceerd. Johannes Rutgers is een van de eerste artsen die van haar leert hoe vrouwen dit kunnen gebruiken.
“Anticonceptie door middel van voorbehoedsmiddelen vormt een onderdeel van de bevrijding van de moderne mens uit het keurslijf van een onnatuurlijke moraal”
Vanaf 1886 valt abortus onder het strafrecht. Het wordt gezien als een handeling van ‘wederrechterlijk levensberoving’. Alleen als er sprake was van grote medische nood, bijvoorbeeld als het leven van de vrouw in gevaar is, kan hier een uitzondering op gemaakt worden.
In 1885 trouwt Johannes Rutgers met Mietje Hoitsema. Zij strijdt voor gelijke rechten voor vrouwen en door haar krijgt Johannes Rutgers steeds meer belangstelling voor sociale problemen. Mietje is al van het begin betrokken bij de NMB waarvan vele jaren als voorzitter.
De Nieuw Mathusiaanse Bond (NMB) wordt op 2 november 1881 opgericht om manieren van geboortebeperking te verspreiden. Ze geven voorlichting en delen condooms uit. In die tijd was er grote armoede.Te veel mensen voor te weinig middelen had demograaf Thomas Malthus (1766-1834) al voorspeld. Voor hem was geboorteperking de oplossing, vandaar de naam van de bond.
Aletta Jacobs is een belangrijk persoon in de strijd voor seksuele hervorming en gelijke rechten. Na als eerste vrouw afgestudeerd te zijn als arts, vestigt ze zich in 1879 als huisarts in Amsterdam. Daar geeft ze ook gratis hulp aan arme vrouwen. Die ervaringen zet ze om in actie, zoals de oprichting van de Nieuw Malthusiaanse Bond.
Rutgers trouwt met Kee Albrechts, met wie hij twee dochters en twee zoons krijgt.