Feiten en cijfers over anticonceptie
Onderzoek vormt de basis van ons werk. We geven de laatste feiten en cijfers over het gebruik van anticonceptie in Nederland.
Cijfers over ongeplande en ongewenste zwangerschap
In 2016 is een op de negen 25- 49 jarige vrouwen zwanger geweest. Dat is 11,3%. Van hen is 2,9% ongepland zwanger en 1,7% ongewenst zwanger geraakt. Dit betekent dus dat van alle zwangerschappen 26% ongepland is en 15% ongewenst. De rest van de zwangerschappen (59%) is gepland.
In 2017 is 3,4 % van de vrouwen tussen de 12 tot 25 jaar, ooit in het leven zwanger geraakt. Dat is 34 : 1000 jonge vrouwen. Van de vrouwen in deze leeftijd heeft 2,4% ervaring met een ongeplande zwangerschap (24 :1000) en 1,4% met een ongewenste zwangerschap (14:1000 jonge vrouwen tot 25 jaar). In dit onderzoek is gevraagd naar ervaring ooit in het leven met een zwangerschap en niet naar ervaring in het afgelopen jaar.
Prevalentie van (ongeplande en ongewenste) zwangerschap
| Zwanger | Ongepland zwanger | Ongewenst zwanger | |
| Vrouwen 12-24 jaar, ooit1 | 3,4 | 2,4 | 1,4 |
| Vrouwen 25-49 jaar, afgelopen 12 maanden2 | 11,3 | 2,9 | 1,7 |
1 Seks onder je 25e/Leefstijlmonitor: Rutgers en Soa Aids Nederland i.s.m. RIVM, 2017)
2 Seksuele Gezondheid in Nederland/Leefstijlmonitor: Rutgers i.s.m. RIVM, 2017
Eind 2023 komen nieuwe cijfers beschikbaar.
Hoe goed beschermen jongeren zich?
Bij de eerste keer geslachtsgemeenschap gebruikt 90% van de jongeren tot 25 jaar anticonceptie. 2 op de 5 jongeren gebruiken de pil én een condoom. Nog altijd 6% van de meisjes en 8 % van de jongens gebruikte niets. Met hun laatste sekspartner gebruiken 4 op de 5 jongeren altijd anticonceptie. Ruim driekwart gebruikt de pil, twee derde van de jongens en de helft van de meisjes gebruikt (ook) een condoom.
Als de laatste partner een vaste partner is, zeggen jongens vaker dat er altijd anticonceptie wordt gebruikt dan bij een losse partner. Vier van de 10 jongens gebruiken geen condoom als het een onenightstand is. Nog altijd één op de vijf jongens en één op de zes meisjes kiest voor tijdig terugtrekken en een op de twintig jongeren kiest voor periodieke onthouding.
Welke anticonceptie wordt het meest gebruikt?
De helft van de seksueel ervaren meisjes tot 25 jaar gebruikt in 2017 alleen de pil. 14% gebruikt de pil samen met condooms. De pil is nog altijd de meest gebruikte methode, maar het gebruik daalt. Van 74% in 2012 naar 64% in 2017. Het spiraaltje wordt onder jonge meiden populairder: het gebruik steeg van 5% in 2012 naar 11% in 2017. 9% van de seksueel ervaren meisjes gebruikt alleen condooms. Ruim 3% gebruikt een andere methode, zoals de prikpil, het anticonceptiestaafje of de anticonceptiering.
Ongeveer 60% van de vruchtbare vrouwen die niet zwanger zijn of niet zwanger willen raken, gebruikt anticonceptie. Het spiraaltje is het meest gebruikte anticonceptiemiddel in de leeftijdsgroep van 40 tot en met 49 jaar. Vrouwen van 25 tot en met 39 jaar gebruiken het condoom het vaakst. Van de vrouwen boven de 25 jaar is 6% gesteriliseerd of heeft een gesteriliseerde partner. 3% gebruikt een andere vorm van hormonale anticonceptie, zoals pleister, implantaat of ring.
Waar gaat onze speciale aandacht naar uit?
Er is nog altijd een groep die geen betrouwbare anticonceptie gebruikt of deze niet goed gebruikt. 1 op de 12 vrouwen (8%) van de 18 tot en met 49 jarigen gebruikt geen betrouwbare anticonceptie en heeft wel seks. Ze zijn wel vruchtbaar, maar willen niet zwanger worden. Deze groep loopt het grootste risico ongepland zwanger te raken. Ook is er een groep die geen anticonceptie meer gebruikt, vanwege bijwerkingen of andere redenen, en is wel seksueel actief. De meeste zwangerschapsafbrekingen, komen voor onder de 25 tot 35 jarigen.
Rutgers richt zich in haar preventie-activiteiten vooral op de jongeren en jong volwassen vrouwen en mannen tot 30 jaar. In het bijzonder de risicogroepen. Daarnaast heeft de organisatie ook aandacht voor groepen die leven in kwetsbare omstandigheden. Kijk voor meer informatie op Nu Niet Zwanger.
Het zijn met name jonge starters, laagopgeleiden, religieuze groepen, migranten en nieuwkomers die meer risico lopen op een onbedoelde zwangerschap. Kennis en motivatie ontbreekt. Ze zijn seksueel minder weerbaar, schatten de kans op een zwangerschap te laag in of zijn minder goed voorbereid op het seksuele contact. Een instabiele jeugd, ongelijkwaardigheid in de relatie, armoede, taalachterstand, weinig toekomstperspectief of een omgeving waar seksualiteit en anticonceptie taboe zijn, zijn van invloed op een onbedoelde zwangerschap. Rutgers verzamelt kennis over achtergronden van onbedoelde zwangerschap om te kijken naar wat werkt in preventie. Hiermee zijn we in staat en deze groepen beter te bereiken en te voorzien van goede informatie en voorlichting op maat.
Meer weten?
Deze onderzoeken zijn interessant voor je: